Turystykę podziemną można rozpatrywać w wielu aspektach. Aby ukazać ją z perspektywy badań geografii turyzmu, należy najpierw wyjaśnić bardzo istotne kwestie teoretyczne. Ogólnie rzecz biorąc jest to dyscyplina geografii zajmująca się przyrodniczymi uwarunkowaniami ruchu turystycznego. Ma ona na celu ustalenie sposobu czerpania korzyści ekonomicznych płynących z prowadzenia tam ruchu turystycznego. Ponadto geografia turyzmu ocenia przydatność przestrzeni do działalności turystycznych i zachodzące w niej procesy spowodowane ich występowaniem. Tym samym geografia turyzmu to nauka interdyscyplinarna, łącząca w sobie nauki przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne. W związku z tym może być ona traktowana jako odrębna dyscyplina geograficzna.
Turystykę cechuje złożony charakter, dynamika zjawiska i rozbieżność stosowanej terminologii. Z tego powodu można wyróżnić wiele kryteriów jej podziału. Chodzi m.in. o: czas trwania podróży, zasięg wyjazdów, stopień ich organizacji, czy skład uczestników. Można także jako wyznacznik przyjąć: liczbę uczestników, ich wiek, porę roku w jakiej organizuje się podróż, rodzaj zakwaterowania, środek transportu, czy pochodzenie turysty. Jednak najczęściej stosowanym kryterium podziału ruchu turystycznego jest motyw wyjazdu. Uwzględniając motywacje wyróżnia się turystykę: wypoczynkową, krajoznawczą i specjalistyczną. Z kolei funkcjonuje również podział na sześć podstawowych rodzajów: poznawczą, wypoczynkową, zdrowotną, kwalifikowaną, religijną i biznesową.
Wszelkie wyjazdy, których celem nadrzędnym jest poznawanie, obserwowanie i podziwianie przyrody nazywa się turystyką przyrodniczą. Wiąże się ona z poszerzaniem wiedzy przyrodniczej i zdobywaniem nowych doświadczeń. Rozwinęła się w oparciu o nienaruszone, bądź częściowo przekształcone przez człowieka walory przyrodnicze, takie jak niektóre gatunki roślin, zwierząt, obszary o szczególnych walorach krajobrazu, obszary wodne, czy formy geologiczne.
Turystyka podziemna wywodzi się z wielu form turystyki i można w niej wskazać cechy każdej z nich. Powstała w wyniku zwiększonego zainteresowania turystów obiektami, całkowicie lub częściowo, znajdującymi się pod powierzchnią ziemi. Ciekawość i chęć poznania krajowych zasobów podziemnych jest na ogół głęboka. W miejscach, gdzie odbywa się zorganizowane zwiedzanie informacje przekazuje przewodnik lub specjalnie do tego wyznaczona osoba. Mimo tego, zwiedzający często nie zadowalają się dostarczanymi im wiadomościami na temat obiektu i wręcz domagają się odpowiedzi na dodatkowo stawiane pytania. Turystycznym obiektem podziemnym można nazwać pojedynczy obiekt lub ich grupę, znajdujących się w całości lub częściowo pod ziemią, posiadających wartości przyrodnicze, społeczne lub kulturowe, które po odpowiednim przystosowaniu i udostępnieniu do zwiedzania, mogą wzbudzić zainteresowanie turysty i stać się miejscem realizacji ruchu turystycznego. W obiektach podziemnych mogą zachodzić typowe dla nich procesy przyrodnicze bądź mieć miejsce zjawiska zainicjowane przez człowieka.
